Een moedervlek is een opeenhoping van pigmentcellen. Een heel normaal verschijnsel. De meeste moedervlekken zullen dus ook nooit problemen veroorzaken. Toch is het wijs om ze in de gaten te houden. Een moedervlek kan veranderen in een kwaadaardige moedervlek: een melanoom. Een atypische moedervlek controleer je met de ABCDE-methode.
Drs Leenarts over moedervlekken
In het kort
- Moedervlekken zijn een normaal verschijnsel. De ene persoon heeft er meer dan de ander.
- Controleer je moedervlekken volgens de beschreven ABCDE-methode.
- Raadpleeg je huisarts of dermatoloog bij twijfel over een moedervlek.
Verloop en klachten
Een gewone moedervlek is opgebouwd uit melanocyten. Dit zijn de cellen die melanine aanmaken. Dit is het pigment dat kleur geeft aan de huid en tegelijkertijd bescherming biedt tegen de schadelijke effecten van zonlicht. Als deze pigmentcellen op een hoopje gaan zitten, verschijnt er een bruine verkleuring van de huid: de moedervlek.
Hoe komt het dat ik steeds meer moedervlekken krijg?
Sommige moedervlekken zijn lichtbruin, andere kleuren bijna zwart. De kleur van een moedervlek is onder andere afhankelijk van de concentratie melanocyten en de mate waarin zij pigment produceren.
Of je veel of weinig moedervlekken hebt is voor een groot deel genetisch bepaald. Maar ook hormonen en blootstelling aan zonlicht op kinderleeftijd, spelen een grote rol.
Behandeling
Moedervlekken hoef je niet te behandelen. Wel moet je moedervlekken in de gaten houden. Een normale moedervlek kan veranderen in een kwaadaardige moedervlek: een melanoom.
Hoe ziet een verdachte moedervlek eruit?
Waar moet je op letten? Als een moedervlek groeit, jeukt of pijnlijk is, als er korstjes op ontstaan, als hij gaat bloeden of als een moedervlek verandert van kleur of vorm – dan kan er iets aan de hand zijn. Bij twijfel over of er sprake is van een kwaadaardige moedervlek (melanoom), wordt de moedervlek verwijderd en onderzocht.
Moedervlekken checken
Het beste kun je moedervlekken controleren via de ABCDE methode.
Asymmetry
Bij een asymmetrische moedervlek is de ene helft van de moedervlek anders dan de andere helft. Een moedervlek is symmetrisch als er een denkbeeldige streep door te trekken is en je de moedervlek kan spiegelen als het ware. Melanomen zijn meestal asymmetrisch.
Border
Met ‘border’ wordt de rand/begrenzing van een moedervlek bedoeld, dus de rand naar de normale huid. Bij een melanoom zijn de randen vaak grillig en onregelmatig.
Color
Als de kleur van een moedervlek verandert of als hij heeft meer dan twee verschillende kleuren heeft (zwart, blauw, grijs, bruin, rood of wit), is het verstandig een arts te bezoeken.
Diameter
De moedervlek is groter dan 6 mm. Onrustige of kwaadaardige moedervlekken, ofwel melanomen, hebben vaak een doorsnede groter dan 6 mm.
Evolution
De moedervlek is veranderd. Bij veranderingen is het altijd verstandig een arts te bezoeken.
Tips bij moedervlekken
- Check je moedervlekken zelf regelmatig, of laat je partner dit doen. Doe dit volgens de ABCDE-methode. Neem bij twijfel altijd contact op met je huisarts of dermatoloog.
- Als je je stoort aan een haar die uit een moedervlek groeit, mag je deze haar zonder problemen verwijderen met een pincet. In tegenstelling tot wat soms gezegd wordt, kan dit absoluut geen kwaad.
- Maak met je telefoon een foto van je moedervlekken. Dan kan je altijd nagaan of er iets veranderd is.
- Er is geen speciale zonbescherming voor moedervlekken nodig. Bescherm je hele huid goed in de zon, en dus ook je moedervlekken.
Veelgestelde vragen over moedervlekken
Ongeveer één op de honderd pasgeborenen heeft een moedervlek. Dit wordt ook wel een congenitale naevus genoemd. Vooral bij grote, aangeboren moedervlekken is de kans groot dat een van de moedervlekcellen zich in de loop van het leven kwaadaardig gaat gedragen. Deze grote aangeboren moedervlekken worden vaak, indien mogelijk, preventief verwijderd.
Bij een atypische moedervlek of onrustige moedervlek die er anders uitziet dan je andere moedervlekken, maak je je waarschijnlijk zorgen: heb ik een melanoom? Gaat het om een bloedende moedervlek, een groeiende moedervlek of is het zo dat de moedervlek verandert van kleur of vorm? Of heb je een pijnlijke moedervlek, een moedervlek die jeukt of een korstje op de moedervlek? Aan al deze punten kan je soms een melanoom herkennen. Laat je moedervlekken bij een van bovenstaande veranderingen altijd beoordelen door een arts.
Nee, van melanomen hoef je niks te voelen. Meestal hebben mensen zelfs helemaal geen klachten op de plek zelf. En dat is soms een reden een bezoek aan de huisarts uit te stellen. Onverstandig dus! Bij twijfel: maak een afspraak met je huisarts.
Als je steeds meer moedervlekken krijgt, dan ben je misschien bang dat er een verdachte moedervlek bij zit. Toch hoeft dit niet het geval te zijn. Het krijgen van veel moedervlekken hoort een beetje bij het ouder worden. Dit gaat meestal door totdat je een jaar of vijftig bent. Sowieso kom je op een verouderde huid allerlei vlekjes, plekjes en wratjes tegen die er eerst nooit zaten. Blijf een nieuwe moedervlek wel in de gaten houden volgens de ABCDE methode.
Nee, een moedervlek zelf verwijderen is geen goed idee. Wil je graag een moedervlek weg laten halen, maak dan een afspraak met je huisarts om de mogelijkheden te bespreken.
Meestal verdwijnen moedervlekken niet spontaan. Een uitzondering zijn de zogenaamde halo naevi. Bij halo naevi ontstaat er een witte vlek rondom de moedervlek. Het afweersysteem in de huid maakt hier een vergissing, en valt in plaats van bacteriën en virussen een lichaamseigen cel aan, namelijk de pigmentcel. Soms zie je dat de moedervlek zelf helemaal verdwijnt en er een wit, rond vlekje achterblijft.
Heb je een moedervlek waar haar uitgroeit, dan mag je deze haar er zonder problemen uit halen met bijvoorbeeld een pincet. Het is een fabel dat er, door een haar uit een moedervlek te trekken, een kwaadaardig proces in gang gezet wordt. Lees ook mijn blog hierover.
Meer advies van Drs Leenarts
