Melasma – ook weleens chloasma genoemd of een zwangerschapsmakser – is een (meestal) chronische huidaandoening. Daarmee bedoelen we dat het er opeens zit, en dan vaak een aantal jaren aanwezig blijft in min of meerdere mate. Je herkent het aan onregelmatige hyperpigmentatie in het gezicht, donkere, bruine vlekjes dus. De vlekjes zelf zijn niet symmetrisch, maar ze komen vaak aan beide kanten van het gezicht voor. 

Donkere verkleuring bovenlip

Je ziet de hyperpigmentatie meestal op het voorhoofd, de bovenlip, slapen, rondom de ogen en de wangen. Het komt voornamelijk voor bij vrouwen en mensen met een hoger huidtype (donkere huid). In de zomer verergert melasma vaak/valt de pigmentatie meer op door blootstelling aan zonlicht. De bruine vlekken zijn namelijk erg gevoelig voor UV-licht en worden dan snel donkerder. Melasma wordt ook wel zwangerschapsmasker genoemd, omdat het vaak voorkomt tijdens de zwangerschap.

Bij melasma zijn de melanocyten (pigmentcellen) overactief, waardoor er een toename is van melanine (pigment). Het pigmentsysteem is overgevoelig, maar niet alle pigmentcellen reageren even sterk. Daardoor is er ook niet op de gehele huid egale toename van pigment te zien. Dit verklaart het vlekkerige beeld van melasma.

De exacte oorzaak is onbekend, maar de volgende factoren spelen een belangrijke rol:

• Blootstelling aan zonlicht: UV-straling is een grote factor. Dit kan melasma zowel triggeren als verergeren.
• Hormonen: zwangerschap (vaak vanaf het tweede trimester), anticonceptie en andere hormonale therapieën.

En mogelijk ook: 

• Genetisch

Volgens nieuwe inzichten/wetenschappelijke literatuur speelt huidveroudering mogelijk ook een rol bij het ontstaan van melasma. Ik ga nog een stapje verder en neem je mee in mijn vakgebied. Ik gebruik een paar termen uit de dermatologie. De toename van melanine kan zowel epidermaal (dat is de opperhuid), dermaal (in de lederhuid) of gecombineerd voorkomen. Vaak gaat het om dit laatste, een combinatie dus. 

De kleur van melasma kan variëren van licht- tot donkerbruin en soms zelfs een beetje grijsbruin.

Wat te doen tegen melasma?

Een vraag die ik geregeld tijdens mijn spreekuur krijg, is of er een behandeling tegen melasma is? En deze vraag snap ik. Want hoewel melasma goedaardig is, kunnen de vlekjes/pigmentverkleuringen wel cosmetisch storend zijn. 

Het goede nieuws is dat melasma vanzelf kan verdwijnen gedurende de tijd. Wel heb je geduld nodig. Het kan namelijk maanden of jaren duren. Helaas is er geen wondermiddel of een behandeling die melasma wegtovert. Behandelen is een uitdaging en het resultaat valt vaak tegen. Ook kun je bijwerkingen krijgen, zoals juist verergering van het pigment. Dan bereik je dus het tegenovergestelde, niet de bedoeling.

Behandeling slaat vaak beter aan als het pigment gelokaliseerd is in de epidermis, de bovenste huidlaag (opperhuid) in plaats van de huidlaag daaronder, namelijk de dermis (lederhuid). Het gaat dan ook om het behandelen van de symptomen, niet van de oorzaak. 

Het allerbelangrijkste is om zonbescherming te gebruiken. Uit literatuur blijkt dat zonblootstelling de hoofdoorzaak is van melasma. Melasma kan zowel ontstaan als verergeren door de zon, dus de huid goed beschermen tegen UV-straling is ontzettend belangrijk. Onderschat dit niet. 

• Zonblootstelling vermijden
• Gebruik een zonnebrandcrème die zowel tegen UVA- als UVB-straling bescherming biedt. Smeer voldoende en vaak (dus om de 2-3 uur)
• Draag een hoed en zoek de schaduw op

En hoe zit het met melasma crèmes? 

Er bestaan medicijnenzalven die worden geadviseerd bij melasma. Denk aan blekende/peelende crèmes, zoals hydrochinon, tretinoïne- of azelaïnezuur crème. Soms in combinatie met corticosteroidcremesin. 

Een relatief nieuw medicijn dat wordt genoemd in de literatuur is tranexaminezuur. Dat wordt voorgeschreven, in tabletvorm, als crèmes niet voldoende werken. Dit medicijn wordt eigenlijk gebruikt ter behandeling van bloedingen en wordt voor melasma in een veel lagere dosering gegeven. Je mag dit middel dus niet  gebruiken wanneer je een hoog risico op trombose hebt, omdat dit geneesmiddel de bloedstolling bevordert.

Overige melasma behandelingen

Overige behandelingen zoals pigmentlaser, microneedling en peelings met glycolzuur zijn alternatieve opties die je kunt overwegen. Houd in je achterhoofd dat het resultaat vaak tegenvalt. Belangrijk dus om van tevoren goed te kijken of de behandeling geschikt is voor jouw huidtype. Lang verhaal kort: een wondermiddel bestaat helaas niet en geen enkele behandeling/therapie tot nu toe is 100% effectief. Toch is het het proberen waard, dit is aan jou. 

Samenvatting: onthoud dat voor alle behandelingen geldt dat het resultaat beperkt is en er kans is op bijwerkingen  irritatie, juist hyperpigmentatie, hypopigmentatie). Wellicht heb je iets aan camouflage bij melasma. Een huidtherapeute kan je hierbij adviseren. 

Baumann, L. (2009). Cosmetic Dermatology. Principles and practice. New York: McGraw-Hill Education.

McKesey, J., Tovar-Garza, A., & Pandya, A.G. (2020). Melasma treatment: an evidence-based review. American Journal of Clinical Dermatology, 21(2), 173-225. 

Ogbechie-Godec, O. A., & Elbuluk, N. (2017). Melasma: an up-to-date comprehensive review. Dermatology and Therapy, 7, 305-318. 

Is er dan helemaal geen goed nieuws? Jawel hoor. Melasma gaat eigenlijk altijd vanzelf weer over op een gegeven moment. Het is echt een huidaandoening van de “vruchtbare leeftijd” en verdwijnt op een dag, net zo spontaan als het gekomen is.