Bijna iedereen heeft of krijgt ze gedurende het leven: littekens. Groot of klein, zichtbaar of (bijna) onzichtbaar, rood of wit. Vaak is het vooral in cosmetisch opzicht storend voor iemand. Maar soms kan een litteken ook behoorlijk in de weg zitten door jeuk, pijn, verdikking of zelfs infecties. Hoe dat precies zit? En hoe je een litteken kunt verzorgen? Ik leg het je hieronder allemaal uit.
Drs Leenarts over littekens
Wat is een litteken?
- Littekens zijn een gevolg van een verwonding aan de huid, huidziekte of operatie.
- Hoe langer het genezingsproces van de wond, hoe zichtbaarder het litteken.
- Je hebt meerdere soorten littekens: atrofisch, hypertrofisch, keloïd en acne littekens.
- Het kan zeker één tot anderhalf jaar duren voordat een litteken is ‘uitgerijpt’ en dus het eindresultaat heeft bereikt.
- Door masseren kan een litteken mooier genezen.
Verloop en klachten
Ieder litteken begint met een verwonding aan de huid. Behalve als het gaat om een hele ondiepe wond, blijft er na de genezing van een wond meestal een zichtbaar litteken achter. Tijdens het genezen van de wond doorloopt de huid een aantal fases. Wat niet veel mensen weten, is dat een litteken de eerste zes maanden vaak roder, dikker en trekkeriger wordt (niet echt mooier dus), en daarna pas beter.
Een ‘normaal’ litteken levert geen medische klachten op. Maar is dit wél het geval, dan spreken we van een ‘abnormaal’ litteken. De vorming van abnormale littekens komt meestal door factoren als je leeftijd (hoe jonger je bent, hoe sneller je wondgenezing en hoe ouder je bent, hoe langzamer de wondgenezing), erfelijke aandoeningen, je huidskleur, de plaats op het lichaam en eventueel bijkomende infecties tijdens de wondgenezing.
Soorten littekens
Je hebt meerdere soorten littekens: atrofisch, hypertrofisch, keloïd en acne littekens.
Chirurgisch litteken
Deze ontstaat door een operatie, waarvoor de huid even open is geweest en vervolgens weer is gehecht. Bijvoorbeeld na een keizersnede. Deze vorm van littekens komt overeen met littekens door trauma of letsel. Als deze op een plek zit waar veel trekkrachten zijn, zoals op een gewricht, kan hier een hypertrofisch litteken ontstaan. Ook de ruimte tussen je borsten en je hals, het coeur, is erg gevoelig voor het ontwikkelen van hypertrofische littekens.
Hypertrofisch litteken
Een hypertrofisch (Latijnse benaming voor ‘verdikt’) litteken is een dik en stug litteken. Soms heeft het litteken een rode/paarse kleur, zijn er pigmentverschuivingen om het litteken heen en is de huid ter plaatse gevoeliger en jeukend.
Keloïd
Dit lijkt een beetje op hypertrofische littekens, maar dan groeit de huid tot buiten de oorspronkelijke wondranden. Meestal komt dit voor bij donkere huidtypes of is er sprake van genetische aanleg. Om deze littekens aan te pakken, moet je bij een arts zijn.
Atrofische littekens
Bij deze vorm zijn de littekens wat ingezonken en is de huid dunner. Dit zie je vooral bij littekens na acne of waterpokken. Na deze aandoeningen kan de huid meestal goed herstellen, maar soms blijven er toch enkele littekens achter. Dit wordt meestal erger als er flinke ontstekingen zijn geweest en wondjes zijn opengekrabt.
Het kan wel een jaar duren voordat de zogenaamde kuiltjes in de huid zijn verdwenen, en soms verdwijnen ze helaas niet allemaal.
Litteken behandelen
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat massage effectief is om littekens te verbeteren. Een litteken masseren vermindert pijn en verdikking, waardoor het littekenweefsel ook soepeler wordt. Voor het masseren heb je geen dure crème nodig. Je kan gewoon een simpele olie of bodycrème gebruiken bij de massage. Het gaat er niet om wát je smeert, maar dát je smeert.
Litteken beschermen in de zon
Als je litteken op onbedekte huid zit en dus wordt blootgesteld aan zonlicht, is het goed om het litteken te beschermen tegen zon. Zo kan je verkleuring van het litteken tegengaan. Smeer het litteken, net zoals de omliggende huid, in met een zonnebrandcrème met minimaal SPF 30.
Last van het litteken?
Als het litteken echt gevoelig wordt, of als er vochtophopingen, kleur- of vormveranderingen ontstaan, ga dan even langs de huisarts. Die zal je verwijzen naar een dermatoloog of huidtherapeut, afhankelijk van de klacht.
Dure littekencrèmes kopen heeft echt geen zin. Wel zijn er littekencrèmes op recept verkrijgbaar en siliconenpleisters. Soms kunnen littekens verbeteren met laserbehandeling of een medische peeling een optie. Bij ernstige gevallen zal een operatie nodig zijn.
Tips bij littekens
- Masseer het litteken zelf regelmatig, om het soepel te houden.
- Bescherm een litteken in de zon (net zoals de rest van je huid) met een (minimaal factor 30) zonnebrand.
- Laat je niet verleiden door dure anti-littekencrèmes die je in de drogisterij kunt kopen. Smeren is goed, maar kan ook met een ‘gewone’ crème.
- Accepteer dat je een litteken hebt. Het kan soepeler, vlakker, lichter van kleur worden, maar zal nooit helemaal verdwijnen.
- Wacht in ieder geval een jaar af hoe het litteken zich ontwikkelt. Als je het dan cosmetisch storend vindt, bespreek dan met je huisarts de verschillende opties.
Veelgestelde vragen over littekens
Er is geen enkele littekencrème bewezen beter dan een andere. Ook vitamine E crème niet… Zonde dus om dure littekencrèmes aan te schaffen. Smeren zelf is wel goed en belangrijk, maar dat kan dus gewoon met een bodycrème die je toch al in huis hebt.
Niemand kan littekens laten verdwijnen. Sommige behandelingen kunnen ervoor zorgen dat ze minder zichtbaar of minder gevoelig worden.
Je kunt gewoon een simpele huidolie gebruiken, hier heb je geen speciale massage olie voor nodig.
Het kan zijn dat door trekkrachten van je huid, op een gewricht bijvoorbeeld, een litteken hypertrofisch wordt. Als dit gebeurt kan ik je aanraden om even langs de huisarts te gaan, die zal je verder helpen.
Meestal is dit na twaalf tot achttien maanden, maar het kan ook twee jaar duren.
Bij het ontstaan van een litteken geldt: hoe langer het genezingsproces van de wond, hoe zichtbaarder het litteken. Dus, heb je een verwonding, geef de huid dan alle kans om zo goed mogelijk te genezen: zorg voor een goede wondgenezing en krab niet aan korstjes.
Dit kan verschillen. Een litteken wordt de eerst zes maanden vaak roder, dikker en trekkeriger (niet echt mooier dus), en daarna pas beter. Het kan zeker één tot anderhalf jaar duren voordat een litteken is ‘uitgerijpt’ en dus het eindresultaat heeft bereikt.
Het gaat hier om een chirurgisch litteken: de huid is open geweest en weer gehecht. Een litteken na een keizersnede is dan ook vaak rood of paars, en kan gaan jeuken. Het litteken elke dag met een huidolie of crème masseren, is het enige wat je ertegen kan doen. Na één tot anderhalf jaar heeft een keizersnede litteken zijn uiteindelijke uiterlijk gekregen.
Meer advies van Drs Leenarts
