Chemotherapie is zwaar voor je lichaam en je huid. Chemo maakt kankercellen kapot, maar ook andere snel delende cellen. Dit maakt dat chemo bijwerkingen heeft zoals een droge huid, broze nagels en haaruitval. Wat is de beste manier om je huid gezond te houden tijdens chemotherapie? Ik geef je advies over een milde huidverzorging bij chemotherapie.
Drs Leenarts over huidverzorging bij chemotherapie
In het kort
- Chemo maakt kankercellen kapot, maar ook andere snel delende cellen, zoals in de huid, haar of nagels.
- De huid beschermt ons onder meer tegen bacteriën en virussen. Het is daarom belangrijk om de huid tijdens chemotherapie in topconditie te houden.
- Verzorg je huid op een milde, zachte manier.
Chemotherapie en de huid
Bij chemotherapie wordt gebruikgemaakt van medicijnen die snel groeiende, snel delende cellen kapotmaken. Dit zijn de kankercellen, maar ook andere snel delende cellen, zoals in de huid, haar of nagels. Dit is waarom de huid droog kan worden, de nagels broos of haren uitvallen.
Waarom de huid gezond houden?
Onze huid is ons grootste orgaan en heeft belangrijke functies. Onder meer is dat ons beschermen tegen de buitenwereld; tegen bacteriën en virussen bijvoorbeeld. Het is om deze reden ontzettend belangrijk dat je huid tijdens chemotherapie – waarbij je immuunsysteem onderdrukt wordt – in topconditie is.
Neem een droge huid, een van de bijwerkingen van chemo. Dit is echt niet alleen een cosmetisch probleem; een droge huid kan jeuken en door de kleine wondjes die ontstaan, is de huid ook vatbaarder voor infectie.
Huidproblemen na chemo
Chemotherapie heeft verschillende effecten op de huid. Zo kan je huid door chemo droger en kwetsbaarder worden, en gevoeliger voor de zon. Vaak ontstaan er ook een soort pukkeltjes die lijken op acne, maar het niet zijn.
Een (extreem) droge huid is gevoeliger voor eczeem, jeuk en er kunnen wondjes ontstaan die gaan ontsteken. Daarom is het zo belangrijk om de huid goed te verzorgen.
Welke huidproblemen je na chemo opmerkt, hangt ook samen met de soort chemotherapie die je krijgt. Sommige medicijnen bij chemo geven een typisch chemo-gerelateerde huiduitslag, met droogheid en pukkeltjes. Maar er zijn ook medicijnen die rode uitslag geven, of jeuk, of pigmentvlekken, et cetera – er bestaan wel tientallen soorten huiduitslag die medicijngerelateerd zijn, en dus na chemo kunnen ontstaan.
Naast de huidproblemen, kunnen ook de nagels brozer worden.
Chemo en haren
Naast de effecten op de huid, zorgt chemo helaas vaak voor haaruitval. Dit komt doordat vele vormen van chemotherapie erop zijn gericht om te snel delende cellen kapot te maken (de kankercellen). Nu is het zo dat er ook in het lichaam zelf cellen zijn die sneldelend zijn, namelijk de haarzakjes. Deze worden dus ‘per ongeluk’ ook aangevallen door de chemo.
Een koelkap helpt het haaruitval tegen te gaan. Door de kap wordt de hoofdhuiddoorbloeding verminderd, waardoor er dus minder chemotherapie de haarzakjes bereikt.
De huid bij radiotherapie (bestraling)
Naast chemotherapie, is er ook radiotherapie. Bij deze behandeling wordt de huid plaatselijk bestraald. Helaas ondervindt ook hierbij de huid veel last. Meer daarover lees je in mijn blog over bestraling en de huid.
Huidverzorging bij chemotherapie
Bij chemotherapie is het belangrijk om een gezonde huid te hebben. Besteed daarom extra aandacht aan huidverzorging: vóór de start van je chemo, maar ook tijdens en na de chemo.
1. Milde huidreiniging
Douchen, handen wassen, het gezicht wassen – de huid heeft door al dat reinigen behoorlijk wat te verduren. Helemaal als je de huid té vaak wast, of met té warm water. Of als je schuimende zeepproducten gebruikt die dus té veel ontvetten.
Beter is het om de huid mild te reinigen. Gebruik onder de douche het liefst een zeepvrije douchecrème of een doucheolie. Het gezicht reinig je het liefst op een huidvriendelijke manier: met een pH-neutraal en afwasbaar product. Vooral dit laatste is belangrijk, want gezichtsreinigers die je met alleen een watje weghaalt, laten altijd resten achter op de huid. Hierdoor kan de huid uitdrogen en geïrriteerd raken. Of je je gezicht op een milde wijze schoonmaakt, kun je zelf goed nagaan: heb je een trekkend gevoel nadat je je gezicht gereinigd hebt, dan is dat een teken dat de reiniging niet mild genoeg is.
Tijdens chemotherapie is het extra belangrijk om ook vaak je handen te wassen, gezien het risico op infecties. Gebruik wel een milde handzeep, en vergeet niet je handen na het wassen goed droog te deppen – ook tussen de vingers en onder de ringen. Wordt de huid rood, schilferig en droog, lees dan ook mijn advies over handeczeem.
2. Milde verzorgingsproducten bij chemo
Tijdens chemo is je huid extra kwetsbaar en gevoelig, en kan het zo zijn dat producten waar je eerst prima tegen kon, nu opeens voor problemen zorgen. Probeer milde verzorgingsproducten te gebruiken bij chemo – zonder bekende allergenen of irriterende stoffen – zodat je de huid niet onnodig belast.
Welke ingrediënten vermijden in huidverzorgingsproducten?
- Parfum of geurstoffen
- Uitdrogende alcohol (gedenatureerde alcohol, alcohol denat.)
3. Lief voor je huid
Naast dat je zorgt voor een milde huidreiniging en milde huidverzorgingsproducten, is het zaak om lief te zijn voor je huid. Dit gaat verder dan alleen de producten die je gebruikt; het gaat bijvoorbeeld ook om het gebruiken van water. Zo is het beter om lauwwarm water te gebruiken bij het douchen of handen wassen, in plaats van heet water. De combinatie van heet water én zeep is funest voor de huid: je huidvetten spoelen zó weg.
Dep de huid na een douche of bad met een handdoek droog bad, in plaats van de huid droog te wrijven, en smeer de huid direct in met een vettende crème.
Is de huid schilferig en droog? Scrubben om de huidschilfers te verwijderen kun je beter achterwege laten; smeer de huid liever wat vaker in.
4. Zonbescherming
Door chemo kan de huid gevoeliger worden voor de zon, en ook kun je pigmentvlekken opmerken na chemo. Zonbescherming is nu extra belangrijk. Hoewel je ook hier het liefst kiest voor milde zonnebrandcrème zonder bekende allergenen, is het nóg belangrijker dat je kiest voor een product dat je prettig in gebruik vindt. Want het allerbelangrijkste bij zonbescherming is dát je smeert: dik genoeg en ook herhaaldelijk.
Tips huidverzorging bij chemotherapie
- Is de binnenkant van je neus droog? Een nachtje slapen met een vette zalf kan helpen. Smeer bijvoorbeeld mijn Droge Huid zalf.
- Heb je last van droge nagels of droge nagelriemen? Vet ze na een bad of douche in, bijvoorbeeld met mijn Droge Huid zalf.
- Zorg bij chemo voor een milde, zachte huidverzorging en wees lief voor je huid: dep de huid droog, ga niet scrubben, gebruik lauwwarm water.
Veelgestelde vragen over huidverzorging bij chemo
Tijdens de meeste vormen van chemo wordt de huid gevoeliger voor UV-stralen. Dit is waarom zonbescherming nu extra belangrijk is. UV-stralen zijn er het hele jaar door; UVA-stralen gaan ook door wolken en ramen. Bescherm de huid (gezicht, handen en andere delen van de huid die blootgesteld worden aan de zon) daarom elke dag met een zonnebrandcrème of dagcrème met UV-filters.
De jeuk na chemo wordt vaak veroorzaakt door een droge huid. Het is dus belangrijk om die droge huid tegen te gaan, want dan wordt ook de jeuk minder. Gebruik crèmes die vet zijn en de huidbarrière helpen herstellen. Ingrediënten die je graag terugziet in vette crèmes zijn vaseline, glycerine of bijvoorbeeld ureum.
Ook bij het verzorgen van je gezicht geldt dat je het liefst een crème gebruikt zonder irriterende stoffen. Omdat je ook in je gezicht huidproblemen kan ondervinden door chemo, zoals droogte en gevoeligheid voor zon, is het verstandig om een dagcrème voor de droge huid te gebruiken. Zorg daarnaast dat je het gezicht regelmatig insmeert met zonnebrandcrème, of kies voor een dagcrème waar al UV-filters in zitten (en smeer deze herhaaldelijk als je op zonnige dagen buiten bent).
Kijk bijvoorbeeld eens naar de facecare die ik ontwikkelde. Mijn gezichtcrèmes bevatten geen bekende allergenen en zijn hiermee ook voor de meest gevoelige huid geschikt. De Dagcrème SPF30 bevat zonnefilters en beschermt hierdoor ook tegen UV-stralen.
De huid ondervindt na bestraling vaak veel last. De klachten beginnen vaak binnen paar dagen na de bestraling en houden aan tot één à twee weken na de laatste bestraling. Hoe je de huid dan het beste verzorgt, daarover schreef ik een speciale blog: De huid na bestraling verzorgen.
Meer advies van Drs Leenarts
