Vaak heb je pas door hoe belangrijk een gezonde hoofdhuid is, als dit niet vanzelfsprekend is. Je krijgt bijvoorbeeld last van hoofdhuidproblemen, zoals schilfertjes, vettigheid of jeuk. En ja, dan kun je met de handen in het haar zitten. Gelukkig kan de juiste haarverzorging – met een hoofdrol voor shampoo – voor verbetering zorgen. Hoe? Ik geef advies.
Drs Leenarts over haarverzorging
Haarverzorging in het kort
- Haar wordt in drie etnische groepen ingedeeld: Afro-Amerikaans, Aziatisch en Europees (dat noemen we ook wel kaukasisch). Of haren steil, golvend of krullend zijn, is afhankelijk van de vorm van de haar. De vorm is te zien aan de dwarsdoorsnede van de haar.
- Veel haarproblemen zijn terug te leiden tot de (hoofd)huid. Haarverzorging is heel persoonlijk. Welke shampoo jij nodig hebt en prettig vindt, is voor iedereen anders en vooral afhankelijk van de talgproductie op je hoofdhuid.
- Haar is een dood, niet-levend materiaal: het komt gezond uit de wortel, maar kan daarna beschadigd raken door bijvoorbeeld kammen, kleuren en zon.
- Een schilferige hoofdhuid? Het hoeft niet meteen om roos te gaan – het kan ook zijn dat je een droge hoofdhuid hebt en dus geholpen bent met een milde shampoo.
- Bij hoofdhuidproblemen zoals seborroïsch eczeem (oftewel roos) zijn medische shampoos nodig, waarvan sommige alleen op recept verkrijgbaar zijn.
De haar
Haren hebben een groeicyclus: groeien, rust, uitvallen. Op het hoofd bevinden de meeste haren zich in de groeifase: die duurt 2 tot 6 jaar. In de groeifase groeien haren 3,5 millimeter tot 1 centimeter per maand. Daarna komt een rustfase van een aantal weken, en daarna is er een fase waarin alle haren uitvallen. Wanneer een haar uitvalt, staat er gelukkig al een nieuwe haar klaar, in het haarzakje. En natuurlijk vallen ze niet allemaal tegelijk uit. Wil je meer weten over haaranatomie? Ik schreef er deze blog over.
De groeifase van een haar wisselt per plek op het lichaam. De haren op de hoofdhuid hebben de langste groeifase. De haartjes op het onderooglid hebben de kortste groeifase.
Haartypes
Als er één ding zeker is, dan is het wel dat er meer haartypes dan huidtypes zijn. Kleur, lengte, vorm, leeftijd… er zit ontzettend veel verschil in haren. De doorsnede van een haar bepaalt of je steil of juist krullend haar hebt: supersteil haar is helemaal symmetrisch rond, en hoe ovaler hoe krullender. Ook kun je meer fijne, dunne haren hebben, of meer dikkere haren, afhankelijk van de doorsnede van je haar. In het algemeen hebben Aziatische types fijn, dun haar en is Afro-Amerikaans haar dikker.
Gespleten haarpunten
Gespleten haarpunten ontstaan wanneer de cuticula (buitenste laag) van de haarschacht weg is, en de zachte keratine cortex en medulla (binnenin de haar) worden blootgesteld aan invloeden van buitenaf. Hierdoor breekt het haar, te vergelijken met een beschadigde textielvezel. Een goede haarverzorging is dus belangrijk. Zo kunnen conditioners de haarpunten beschermen tegen deze splijting.
Haren wassen
Een groot onderdeel van haarverzorging is de hoofdhuid verzorgen: de haren wassen. Klinkt misschien vreemd, want iets wassen, is niet direct iets verzorgen. Toch kan een goede haarverzorging juist bij het haren wassen misgaan, bijvoorbeeld omdat je té vaak wast, met een shampoo met té agressieve reinigers of met een shampoo die de specifieke hoofdhuidproblemen niet aanpakt.
Shampoo
Shampoo is heel simpel gezegd een product dat is ontwikkeld om je hoofdhuid (en haren) schoon te maken van talg en ander vuil. Het woord shampoo komt oorspronkelijk van het Hindi-woord ‘champoo’, dat drukken of masseren betekent.
Schoonmaken dus door het masseren van huid en haren!
Aanvankelijk werd voor het haren wassen gewoon normale zeep gebruikt, maar dit was moeilijk uitwasbaar en liet vaak zeepresten achter. In 1930 kwam de eerste, moderne shampoo op de markt: zonder zeep en gebruikmakend van synthetische reinigers.
Het maken van een shampoo is zo simpel nog niet. De uitdaging is om een shampoo te ontwikkelen die precies genoeg talg weghaalt, zodat hoofd en haar schoon zijn en het haar glanzend en zacht achterlaat. En ook moet de pH-waarde (zuurgraad) van een shampoo niet boven de 5.5 liggen, want dan kan de huidbarrière van de hoofdhuid aangetast worden.
Eén shampoo voor iedereen?
Welke shampoo je nodig hebt en dus prettig vindt, is voor iedereen anders en vooral afhankelijk van de talgproductie op je hoofdhuid.
Wanneer je een droge hoofdhuid hebt, is het belangrijk een shampoo met milde reinigers te gebruiken en goede conditioning. Maar heb je vrij vet haar, dan kun je beter een shampoo met iets sterkere, meer agressieve reinigers gebruiken. Bij hoofdhuidproblemen zoals seborroïsch eczeem (oftewel roos) is een andere haarverzorging nodig. Dan zijn medische shampoos nodig, waarvan sommige enkel op recept verkrijgbaar zijn.
Conditioners
Conditioners zorgen voor zachtheid, glans en een goede doorkambaarheid van de haren. Het klinkt misschien gek, maar de ideale conditioner is eigenlijk je eigen talg. Maar omdat door te veel talg je haar vet wordt (en we het er daarom onverzorgd vinden uitzien), wassen we dit weg met shampoo en verzorgen we de haren daarna met een conditioner. Er zijn echter ook mensen die vinden dat het beter is om helemaal geen shampoo te gebruiken.
Hoewel haar niet-levend materiaal is, zijn conditioners belangrijk voor de conditie van de haren. Zeker wanneer haar wordt blootgesteld aan beschadigingen door föhnen, kleuren, zon, chloorwater, wind, zeewater, et cetera.
Als je last hebt van snel afbrekende haren is het slim om een conditioner te gebruiken, zodat je haren makkelijker te kammen zijn.
Haar verzorgen
Haarverzorging is een breed begrip – het gaat over haren wassen, maar ook over wat je met je haren doet om het in model te brengen: kammen en föhnen bijvoorbeeld.
Hoe vaak de haren wassen?
Dit is echt voor iedereen anders. Vaak wassen kan geen kwaad – als je een milde shampoo gebruikt. Wanneer je weinig talgproductie op de hoofdhuid hebt, kan het best zo zijn dat je heel weinig je haren hoeft te wassen, en dat is ook helemaal prima. Maar wanneer je snel een wat vette hoofdhuid hebt, is het misschien prettig om dagelijks te wassen. Nu scheer ik misschien alle haartypen over één kam. Wanneer jij krullen of kroeshaar hebt, vraagt dat om een andere haarverzorging. Meer hierover lees je in de blog Hoe zit haar in elkaar?
Haren kammen
Haren kammen is de meest voorkomende oorzaak van haarbreuk. En laat het nou zo zijn dat natte haren nog sneller afbreken dan droog haar! Het is daarom belangrijk om nat haar eerst te laten drogen en bijvoorbeeld met je vingers een beetje te ontwarren, voordat je meteen gaat kammen.
Kies bij voorkeur voor een kam met wijde tanden of een borstel met wijde, uit elkaar staande borstelharen met ronde tips. Natuurlijk of synthetische oorsprong, dat maakt absoluut niets uit. Check of je borstel zacht genoeg is door over je handpalm te wrijven; als het ruw voelt is de kans groot dat de haarschaft kan beschadigen.
Haren drogen en föhnen
Natte haren even snel en hardhandig drogen met een handdoek? Het is – omdat natte haren kwetsbaar zijn – niet zo goed voor de haren: ze kunnen hierdoor afbreken. Beter is het om de haren voorzichtig droog te deppen en dus pas te kammen nadat ze grotendeels droog zijn.
Het beste is om je haren op natuurlijke wijze te laten drogen: aan de lucht, zonder föhn. De hitte van een föhn kan haren namelijk echt beschadigen. Heb je haast en kan het niet anders? Zet je föhn dan op de minst warme stand en houd ook voldoende afstand tot je haren (minimaal 15 cm).
Haarverzorging en zon
Zonbescherming voor je huid is uiteraard heel belangrijk, maar hoe zit dat met je haren? Haren zijn dood materiaal. Of tenminste, niet-levend. Het doet geen pijn als erin geknipt wordt en ze kunnen dus ook niet verbranden door de zon. Wél is het zo dat UV-straling invloed kan hebben op het uiterlijk van haar. Een cosmetisch probleem dus, ook niet onbelangrijk. Want zeg nou zelf: als je haar maar goed zit.
UV-straling
Lichter haar is kwetsbaarder voor de zon dan donker haar. Het haar verandert van kleur (het wordt lichter, geler), maar ook ontstaat er schade aan de haar (aan de eiwitten) waardoor haren makkelijker afbreken. Bescherm je haar in de zon daarom met een doek of hoed.
Natuurlijke bescherming
Net zoals in de huid, zorgt ook in de haren melanine voor bescherming tegen zonlicht. Door zonlicht wordt melanine afgebroken, en dit fenomeen noem je photobleaching. Dit zie je vooral bij blond haar, wat in de zomer vaak veel lichter wordt. Dit geeft echter ook schade aan het haar.
Wit en grijs haar ondervinden sneller UV-schade dan gepigmenteerd haar. Wanneer je je haren dus donker verft, lijkt dit ook UV-bescherming te geven! Het donkere verf-molecuul absorbeert de energie van het licht.
Tips voor gezonde haren
- Blijf van je haren af! Helaas, het is geen fijne boodschap. Maar hoe meer je verft, permanent, borstelt, krult, hoe meer schade aan je haar. En die is blijvend. Je haar is het gezondst wanneer die net uit de haarwortel komt. Door zon, chemische processen, wassen, kammen et cetera raakt een haar beschadigd.
- Kam geen nat haar. Nat haar breekt sneller af. Beter is het om even met je vingers door je natte haren te gaan en pas te kammen als het droog is.
- Laat haar aan de lucht drogen. Föhnen met hete lucht kan de eiwitstructuren van het haar beschadigen en zorgen voor verzwakking van de haarschacht. Als je kroeshaar hebt, kun je het het beste op de natuurlijke manier laten drogen. Is niet föhnen geen optie voor jou? Zorg dan dat je de föhn op een afstand houdt. Begin met een lage temperatuur en zet deze eventueel langzaam hoger. Plotse blootstelling aan hete lucht geeft namelijk meer kans op beschadiging.
- Gebruik de juiste kam of borstel. Kies een kam met breed uit elkaar geplaatste gladde tanden, om de wrijving tijdens het kammen te beperken en zo de kans op haarbreuk. Ga je voor een borstel? Mooie houten borstels met veel haar zijn momenteel helemaal in, maar kunnen je haren behoorlijk beschadigen. Beter is het om te kiezen voor een borstel met bolletjes op de uiteinden.
- Gebruik een conditioner na elke wasbeurt. Conditioners verzorgen en verstevigen de haren waardoor deze meer glans hebben en ook makkelijker doorkambaar zijn (en zo heb je dus minder haarbreuk tijdens het kammen).
- Een droge huid in het gezicht en jeuk gaan vaak hand in hand. En dat is op de hoofdhuid niet anders. Speciaal om de hoofdhuid goed te verzorgen, ontwikkelde ik een milde shampoo met zachte reinigers en verzorgende ingrediënten. Door de samenstelling is deze shampoo geschikt voor de droge, jeukende hoofdhuid.
Veelgestelde vragen over haarverzorging
Ja, dat kan. Het is een product dat vooral handig is als je bijvoorbeeld op vakantie gaat. Scheelt weer een fles!
Onthoud wel dat conditioner is bedoeld voor de haarpunten en shampoo voor de scalp, de hoofdhuid.
Jazeker, ook de hoofdhuid is, net zoals de rest van je huid, erg gevoelig voor stress. Seborroïsch eczeem is een huidaandoening die erg gevoelig is voor stress, dus hoe je letterlijk in je vel zit.
Een nachtje kokosolie of olijfolie is zeker een goed idee bij een droge hoofdhuid.
Dat kan zeker kloppen! Net zoals de rest van je huid, is de hoofdhuid ook vaak droger in de winter.
Het verschil tussen een droge hoofdhuid en roos (een milde vorm van seborroïsch eczeem) is soms maar moeilijk te onderscheiden. Bij beide heb je last van schilfertjes en jeuk.
Was je haren eerst eens een tijdje met een milde shampoo om te zien of de hoofdhuidproblemen minder worden. Een milde shampoo is er één met zachte, huidvriendelijke reinigers. Het liefst zitten er ook verzorgende ingrediënten in, zoals ureum – een ingrediënt dat schilfertjes tegengaat en je hoofdhuid tegelijkertijd verzorgt.
Houd je nog altijd last van een schilferige hoofdhuid, dan kan je een anti-roos shampoo proberen. Zo’n shampoo bestrijdt gisten. Probeer bijvoorbeeld Selsun shampoo (verkrijgbaar bij de drogist) of probeer Ketoconazol shampoo (apotheek).
Als er sprake is van roodheid en forse schilfers op de hoofdhuid is het meestal nodig om medicinale shampoos te gebruiken, zoals Selsun en Ketoconazol shampoo, soms ook aangevuld met medicinale crèmes of lotions. Mijn advies is om je huisarts even te bezoeken!
Net als een conditioner zorgt een haarmasker voor zachtheid, glans en een goede doorkambaarheid. Beter om het haarmasker dus ná de shampoo te gebruiken en zoveel mogelijk alleen in de haaruiteinden.
Een erg jeukende hoofdhuid is altijd vervelend. Jeuk kan een teken zijn van een droge hoofdhuid, seborroïsch eczeem of een andere huidaandoening. Maar ook kan hoofdluis de oorzaak zijn, laat daarom voor de zekerheid even je hoofdhuid door iemand controleren op luizen en neten.
Meer advies van Drs Leenarts
