De eikenprocessierups is een harige rups die ‘s zomers in de eikenboom leeft. Hoewel hij geen vlieg kwaad doet, kan hij ons wel veel narigheid geven. De rups heeft namelijk brandharen die, eenmaal op de huid, voor vervelende huiduitslag zorgen. Ik leg je graag uit wat de symptomen precies zijn. En ook geef ik tips wat je kan doen tegen die akelige processierups jeuk.
Drs Leenarts over de eikenprocessierups
Wat is het?
- De brandharen van de eikenprocessierups kunnen huiduitslag veroorzaken.
- De huiduitslag is niet gevaarlijk en gaat vanzelf over, maar kan door de jeuk erg vervelend zijn.
- Niet iedereen reageert even heftig op de brandharen; de een is er gevoeliger voor dan de ander.
- Verwijder de brandharen met plakband of een plakkende kledingroller.
- Verlicht de jeuk met een huidproduct dat verkoelend werkt.
Verloop en klachten
Zie je in de maanden mei, juni of juli een eikenboom met een rood-wit lint eromheen, dan weet je genoeg; daar leeft de eikenprocessierups en is het oppassen geblazen. Deze harige rups gaat ’s nachts in processie: in optocht op zoek naar voedsel. Vandaar z’n naam dus. Overdag verblijven de rupsen vooral in hun nesten die je herkent aan het spinsel op de boom.
Haren als klittenband
Wat de rups zo vervelend maakt, zijn de haren op het lijf. Die haren kunnen met de wind meewaaien en op je huid terechtkomen. De haren hebben weerhaakjes en blijven aan je huid kleven, een beetje zoals klittenband. Ze zijn microscopisch klein waardoor je ze met het blote oog niet kunt zien.
Zodra de haren op de huid terechtkomen, kunnen ze breken. Er komt dan een eiwit vrij op de huid. Dit stofje kent ons lichaam niet, en dus gaat onze huid een tegenreactie geven: de mestcellen in ons lichaam gaan histamine vrijmaken.
Bultjes en enorme jeuk
De tegenreactie van de huid is een soort allergische reactie. Histamine maakt dat de bloedvaten verwijden en dat er huiduitslag ontstaat. Dit noemen we ook wel urticaria (galbulten, netelroos). Daar waar de huid in contact is gekomen met de brandharen ontstaat roodheid, verschijnen bultjes en kan je enorme jeuk krijgen. Andere klachten die de brandharen van de processierups veroorzaken: irritatie aan de ogen of luchtwegen. Bij sommige mensen is het net alsof ze verkouden zijn.
Huiduitslag herkennen
De huiduitslag kan je herkennen aan meerdere jeukende bultjes en blaasjes op de huid. Vaak is de huid plaatselijk ook rood.
Bultjes door de rups of muggenbulten?
De jeukende bultjes die de rups veroorzaakt doen sterk denken aan muggenbulten. Het verschil met muggenbulten is dat je bij een muggenbult vaak de steek zelf ziet: de plek waar de mug je gestoken heeft. Bij processierups bultjes zie je geen steekplek. Ook heb je bij de huiduitslag van de rups meerdere bultjes bij elkaar, terwijl een muggenbult zich vaak alleen presenteert.
Wat te doen bij eikenprocessierups uitslag?
De huiduitslag van de processierups is niet gevaarlijk en gaat binnen twee weken vanzelf over. Toch is het verstandig om actie te ondernemen om te voorkomen dat meer brandharen de huid irriteren.
Mijn stappenplan
- Trek je kleding uit, en spoel je huid af. De brandhaartjes kunnen in je kleding zitten, was deze kleding daarom op 60 graden, en als dit te heet is tweemaal op 30 of 40 graden.
- Gebruik plakband of een plakkende kledingroller om de haartjes van de rups van je huid af te krijgen. Plakken, en dan weer een nieuw plakbandje of nieuw plakvelletje gebruiken; zo komen de brandharen die je hebt weggehaald niet nogmaals in aanraking met de huid.
- Stip de jeukende bultjes aan met een huidproduct dat jeuk tegengaat. Bijvoorbeeld mijn Verkoelende lotion. Deze lotion is wit en geeft dus witte stippen. Dit ziet er misschien niet zo fraai uit, maar alles beter dan jeuk! Bewaar de lotion in de ijskast voor een extra verkoelend effect.
- Haal antihistaminica (hooikoortstabletjes) bij de drogist, dit kan soms helpen bij erge jeuk.
Heb je toch nog jeuk? Bezoek dan de huisarts; een corticosteroïd crème op recept kan soms nodig zijn bij hele hardnekkige uitslag.
Ga altijd naar de huisarts wanneer je je niet zo lekker voelt, of bij oogklachten (er kan een brandhaar in het oog zijn gekomen), benauwdheid, dikke lippen, dikke tong of dikke oogleden. In deze gevallen heb je misschien een allergische reactie.
Tips bij huiduitslag door de eikenprocessierups
- Vermijd gebieden met veel eikenbomen en eikenprocessierupsen. Wandel of fiets een blokje om.
- Kom je toch in de buurt van de eikenbomen, draag dan bedekkende kleding (lange broek, lange mouwen), zodat de kans kleiner is dat de haren van de rups in aanraking komen met de huid. Draag ook een bril of zonnebril om je ogen te beschermen.
- Probeer niet aan de uitslag te krabben. Krab je de bultjes kapot, dan duurt het nog langer voordat de huid herstelt.
- Stip de bultjes aan met mijn Verkoelende lotion. Deze lotion werkt verkoelend. De lotion is door het ingrediënt zinkoxide wit, de vlekjes zijn gemakkelijk afwasbaar met water.
Veelgestelde vragen over deze huiduitslag
Meestal ontstaan de huidklachten binnen acht uur nadat je in contact bent gekomen met de brandharen.
Bij uitslag door de eikenprocessierups denk je in eerste instantie misschien dat een mug je flink te pakken heeft gehad; je hebt immers jeukende bultjes op de huid. Bij de processierups gaat het meestal om veel meer bultjes dan een paar muggenbeten. Ook zie je bij processierups bultjes geen steekplekje.
Er zijn wel theorieën dat – net nadat je bent blootgesteld aan de processierups – föhnen zinvol zou zijn, omdat de structuur van eiwitten kan veranderen bij verhitting. Maar heb je al uitslag, dan heeft dit zeker geen effect. De bultjes worden immers veroorzaakt door histamine, wat ons lichaam vrijmaakt als reactie op de brandharen. Hiernaast is er risico op verbranding van de huid, zeker bij kinderen.
Crèmes met plantenextracten als deze zouden de jeuk tegengaan. Soms kan dit een verkoelend effect geven, maar een ingrediënt als menthol of eucalyptus kan soms ook de huid irriteren.
Een aftersun die claimt verkoelend te werken, bevat vaak ingrediënten die de huid irriteren. En irritatie is het laatste wat je wil bij huiduitslag. Smeer je toch graag een crème op de huiduitslag, ga dan altijd voor een crème zonder parfum of irriterende stoffen, bijvoorbeeld Drs Leenarts Aftersun of Bodycrème.
Meer advies van Drs Leenarts
