Ongeveer 1 op de 5 kinderen heeft eczeem. Vervelend, vooral die jeuk. Ook volwassenen kunnen er last van hebben. Hoe ontstaat eczeem? En wat kun je ertegen doen? Allereerst is een goede huidverzorging een must. Meer weten? Ik geef advies en deel tips.
Drs Leenarts over eczeem
Wat is eczeem?
- Je hebt last van droge, rode schilferende plekken op de huid, soms met bultjes en blaasjes.
- Bij de meeste kinderen gaat het om atopisch eczeem, maar er zijn nog veel meer soorten.
- Er is bij atopisch eczeem sprake van een genetische kwestie: net zoals je wordt geboren met bruine ogen, word je ook geboren met een aanleg hiervoor.
- Kinderen hebben een grote kans om eroverheen te groeien.
- Bij veel mensen met eczeem is de natuurlijke vetbarrière van de huid niet goed aangelegd, waardoor een droge huid ontstaat.
- Een goede verzorging van de droge huid is een must, maar meestal is bij ernstig eczeem een medicijn of hormoonzalf nodig.
Oorzaak eczeem
Waarom bij iemand eczeem ontstaat, is niet precies bekend. Meestal is de natuurlijke vetbarrière van de huid dan minder goed aangelegd. De huidbarrière is beschadigd en eigenlijk staat de huid ‘open’. Gevolg is dat de huid vocht niet goed kan vasthouden, waardoor je altijd een droge huid hebt. En dan komt er ook nog eens bij dat de huid gevoeliger is voor invloeden van buitenaf. Hier reageert het afweersysteem vervolgens te heftig op, waardoor de huidaandoening ontstaat.
Soorten eczeem
Als dermatoloog zie ik in mijn spreekkamer allerlei varianten van eczeem voorbijkomen. Er zijn namelijk veel soorten. Bijvoorbeeld atopisch eczeem, contactallergisch eczeem, nummulair eczeem, asteatotisch eczeem en seborroïsch eczeem. Ik leg ze hieronder uit.
Seborroïsch eczeem
Bij seborroïsch eczeem speelt gist waarschijnlijk een rol. Je herkent het aan schilfers en vaak ook roodheid. Meestal zit het op erg typische plekken, namelijk tussen de wenkbrauwen, in de oren, bij de neus en op de hoofdhuid.
Contact eczeem
Deze vorm ontstaat doordat je een allergie ontwikkelt voor een bepaald ingrediënt in een huidverzorgingsproduct. Anders dan je zou denken, hoeft dit niet per se een allergie voor een nieuw product te zijn. Je kunt namelijk van de een op de andere dag allergisch worden voor een ingrediënt in een product dat je al jarenlang gebruikt. Boosdoeners zijn vaak parfum of conserveermiddelen. Vervolgens blijf je je hele leven lang allergisch voor dit ingrediënt.
Voor welk product je precies allergisch bent, kun je makkelijk zelf testen.
Atopisch eczeem
Als mensen het over eczeem hebben, hebben ze het vaak over atopisch eczeem. Deze vorm komt het meest voor en wordt ook wel dauwworm of constitutioneel eczeem genoemd. Het gaat gepaard met een aanleg voor allergieën, dus een aanleg om overgevoelig te reageren op bepaalde stoffen uit de omgeving. Dit is erfelijk bepaald en gaat vaak gepaard met een droge huid die schilfert en jeukt.
De meeste kinderen groeien over deze vorm heen. Het betekent dus dat ze na hun kindertijd geen eczeemklachten meer hebben. Wel blijven kinderen met een atopische huid altijd een gevoeligere, droge huid houden. Typisch is dat deze kinderen met meer kans hebben op het krijgen van waterwratjes. En ook is de kans groot dat ze op latere leeftijd te maken met handeczeem.
Nog niet zo lang geleden heeft de wetenschap ontdekt dat veel mensen met constitutioneel eczeem een verminderde hoeveelheid filaggrine in de huid hebben. Filaggrine is een eiwit dat als belangrijkste functie het vasthouden van water in de bovenste laag van de huid (de hoornlaag) heeft. Wanneer deze hoornlaag uitdroogt, gaat de huid schilferen en jeuken.
Overige huidaandoeningen
Naast al deze soorten, zijn er nog meer huidaandoeningen die in de volksmond met eczeem worden aangeduid: clownseczeem (droge lippen), zwemmerseczeem en voeteczeem (voetschimmel), handeczeem (droge handen), winter eczeem (droge huid), warmte eczeem (warmte uitslag), kapperseczeem (droge handen) en zonne eczeem (zonneallergie).
Hoe herken ik het?
Eczeem kan er op heel veel manieren uitzien. Waar precies en hoe, is vaak afhankelijk van het soort.
Meestal is er sprake van een droge huid die flink kan jeuken. Eczeemplekken zijn schilferig, droog en rood. Soms zie je ook bultjes en blaasjes.
Acuut eczeem kan soms nattend zijn en gepaard gaan met blaasjes. De chronisch, langer bestaande variant is meestal droog en schilferend. Atopisch eczeem bij kinderen op heel jonge leeftijd vaak op de wangen en romp, wat later gaat dit soort bij kinderen met name in de elleboogsplooien, knieholtes, polsen en enkels zitten.
Behandeling eczeem
Ook al doe je er helemaal niets aan, deze huidaandoening gaat soms beter en dan weer slechter. Soms is er heel duidelijk een reden waarom het eczeem opeens verslechtert, bijvoorbeeld door de winterperiode. En ook stress heeft impact.
Bij kinderen kun je in het algemeen stellen dat wanneer het niet zo goed gaat met je kindje, het ook niet goed gaat met het eczeem. Dus tandjes die doorkomen, een griepje, seizoensinvloeden, maar ook spannende dingen zoals Sinterklaas of een verjaardag kunnen effect hebben op het eczeem.
Crème voor eczeem
Een goede huidverzorging is belangrijk. Door de huid vaak in te smeren met een vette zalf wordt de huidbarrière hersteld. Beginnende eczeemplekken kun je met een vette zalf soms zelfs verhelpen.
Eczeem zalf
Wanneer er ook sprake is van rode schilferende plekken, is het vaak nodig om een medicijn of eczeem zalf te gebruiken. Een bekend voorbeeld van een eczeem zalf is hormoonzalf.
En naast hormoonzalven zijn er ook andere behandelingen mogelijk, zoals met ouderwetse teerzalf en nieuwere eczeemzalven zoals Tacrolimus (Protopic) en Pimecrolimus (Elidel). Je huisarts of je dermatoloog kan je hierin adviseren.
Hormoonzalf
Hormoonzalven hebben een slechte reputatie, waarschijnlijk vanwege het woord hormoon. Het gaat hier echter niet om geslachtshormonen. Hormoonzalven of corticosteroïden zijn afgeleid van een stof die van nature in de bijnier geproduceerd wordt. Deze zalven bestaan al heel erg lang. We weten dus precies welke bijwerkingen er zijn en hoe die zijn te voorkomen.
Iets wat velen zich afvragen, is of je een dunnere huid door hormoonzalf kan krijgen. Inderdaad kan dit als je maandenlang elke dag op dezelfde plek hormoonzalf smeert. Om het te voorkomen, adviseer ik altijd om de hormoonzalf slechts een aantal vaste dagen per week te smeren. Dus bijvoorbeeld vier dagen wel en drie dagen niet. Dit bouw je vervolgens langzaam af als het beter gaat met de eczeemplekken.
Lichttherapie eczeem
Bij wat oudere kinderen of volwassenen kiest een arts soms voor lichttherapie. Dit gaat om UVB-smal-spectrum lichttherapie die je zowel in het ziekenhuis als thuis kunt toepassen. UVB is een onderdeel van het zonlicht, wat een zeer goed effect heeft op een aantal huidaandoeningen zoals psoriasis en eczeem. Goed om te weten is dat lichttherapie echt niét hetzelfde is als de zonnebank.
Tips bij eczeem
- In een schuimend, geparfumeerd bad gaan zitten is niet aan te raden als je eczeem hebt. Gebruik liever een zeepvrij badproduct op oliebasis.
- Kies voor neutrale, verzorgende crèmes en zalven zonder parfum of alcohol. Bijvoorbeeld mijn Dag & Nachtcrème.
- Ga je in bad? Gebruik dan een badolie die vermengt met het badwater. Wanneer je uit het bad stapt, laat de olie een verzorgend laagje achter. Dep de huid na een bad of douche zachtjes droog en smeer de huid hierna lekker in met een vette zalf of huidolie.
- Gebruik onder de douche geen zeep. Zeep lost vuil op, maar ook je eigen huidvetten. Kies liever voor een milde, zeepvrije douchecrème.
- Twee à drie keer per week badderen of douchen is voor kinderen meer dan genoeg. Het advies om kinderen dagelijks in bad te doen wordt eigenlijk allang niet meer gegeven. Lees hier mijn onderzoek naar het wasgedrag bij ouders.
- Gaat je kind naar zwemles, dan is het goed om extra aandacht aan de huid te besteden. Smeer de huid vooraf bijvoorbeeld al in met een vette zalf, gebruik bij het afdouchen geen schuimende, zepende douchegel en dep de huid van je kind droog in plaats van met een handdoek te wrijven. Verzorg de huid hierna meteen weer met een vette zalf. En na het zwemmen kan je kind zijn of haar douchebeurt prima een keer overslaan. Check ook mijn video over eczeem en zwemmen.
Veelgestelde vragen over eczeem
Atopisch eczeem ontstaat vaak als je kindje tussen de drie en zes maanden oud is: precies het moment waarop veel moeders stoppen met borstvoeding en op een andere voeding overgaan. Vandaar dat al snel de link wordt gelegd tussen eczeem en voeding.
Het is echter uitzonderlijk dat een voedingsallergie de oorzaak is van de eczeemklachten. Bij baby’s die helemaal onder het eczeem zitten, kan er soms wel sprake zijn van koemelkallergie, maar meestal zijn er dan ook andere (darm)symptomen. Heb je dit vermoeden? Bespreek het dan met je huisarts en/of consultatiebureau arts
Wel hebben kinderen met atopisch eczeem iets meer kans op een voedingsallergie dan andere kinderen. Dit uit zich meestal in rode vlekken, galbulten of gezwollen lippen die meestal ontstaan binnen een uur na het eten van het betreffende voedingsmiddel.
Door het insmeren van de rode schilferende plekken met een vette zalf verdwijnt de wittigheid van de schilfers en lijkt de huid even veel roder te zijn. Ook door de wrijving kan de doorbloeding toenemen waardoor het ook even allemaal wat roder lijkt. Dit is dus meestal geen allergische reactie. Denk je toch dat het gaat om een allergische reactie? Doe dan een testje thuis (ROAT), door de zalf op een andere plek te smeren, waar geen eczeem zit.
Het goed smeren van hormoonzalven is best lastig, want hoe weet je of je wel genoeg smeert? Een manier om dit te doen is de fingertip-unit methode. Met deze methode wordt de hoeveelheid zalf die je moet smeren bepaald aan de hand van de hoeveelheid zalf die op de top van een wijsvinger terechtkan. Deze hoeveelheid staat gelijk aan ongeveer 0,5 gram. Lees hier meer over hoeveel van deze fingertip-units nodig zijn voor elk lichaamsdeel.
Nee, deze huidaandoening is echt niét besmettelijk.
Nee. Wel kan de roodheid in het gelaat wat toenemen door de alcohol, waardoor eventueel aanwezig eczeem roder lijkt.
Heb je van de een op de andere dag eczeem, dan kan er sprake zijn van contact eczeem. Ook kun je op elke leeftijd opeens last krijgen van eczeem, ook zonder allergische oorzaak. Hierboven op deze pagina lees je meer over de soorten. Ook kan het goed zijn om proberen uit te zoeken voor welk product je precies allergisch bent. Dat kan je zelf thuis testen.
Meer advies van Drs Leenarts
